BAKARA SURESİ 34. AYETTE GEÇEN, ADEME SAYGI DUYMAK İSTEMEYEN İBLİSLER, KİMLER OLABİLİR?
 

Bu makalemde sizlerin üzerinde düşünmenize vesile olmak istediğim ayetler, Bakara 34 ayetinde geçen bir konu üzerinde olacak. Bu ayeti ilk okuduğunuzda, dilimizin gramer yapısı ile anlamaya çalıştığımızda, çok farklı anlayabiliriz. Onun için Kur'an'da bir ayeti okuduğumuzda, anlamı bakımından bir şüphemiz olursa, mutlaka Kur’an’ın diğer ayetleri ile karşılaştırarak, onu anlamaya çalışmalıyız. Önce ayeti yazalım, daha sonra Kur’an bütünlüğünde ayeti anlamaya çalışalım.

Bakara 34: HANİ MELEKLERE, “ÂDEM İÇİN SAYGI İLE EĞİLİN” DEMİŞTİK DE İBLİS HARİÇ BÜTÜN MELEKLER HEMEN SAYGI İLE EĞİLMİŞLER, İBLİS (BUNDAN) KAÇINMIŞ, BÜYÜKLÜK TASLAMIŞ VE KÂFİRLERDEN OLMUŞTU. (Diyanet meali)

Ayeti ilk okuduğunuzda, Allah meleklere Âdeme saygınızı gösterin dediğinde, sanki bazı meleklerin buna itiraz ettiğini saygı göstermediğini ve onların İblis yani şeytan olduğunu düşünebilirsiniz. Bu ayetin benzerini Sad 73 ve 74. Ayetlerde de görebilirsiniz. Bakın Allah’ın emrine direndi itaat etmedi diyor. Sizler Kur’an’ı okuduğunuzda, meleklerin Allah’ın emrine direndiğine itiraz edip yerine getirmediğine dair örnek ayet hiç gördünüz mü? Mümkün değil göremezsiniz. Bu durumda bu ayette bahsedilen konuyu daha iyi doğru anlayabilmemiz için, Kur’an bütünlüğünde değerlendirme yapmamız gerekir. Gelin onu araştıralım ve Allah’ın dediği gibi düşünelim, aklımızı kullanalım. Çünkü bu ayette bazı meleklerin, Allah’a itiraz ettiğini, emrine uymayarak onların iblis/şeytan olduğunu söyleyen kardeşlerimiz olabiliyor.

Bu ayet üzerinde düşündüğümüzde, Rabbimiz iki konu üzerinde duruyor. Birincisi emri yerine getirenler, ikincisi bu emri kabul etmeyenler anlatılıyor. Demek ki İblis diye adlandırılan bozguncunun dışında herkes emre uymuş. Bizi ilgilendiren O bozguncuyu bulmak olmalıdır. Kur’an’dan melekler konusunu araştırdığımızda, ALLAH’IN ADETA SAĞ KOLU OLAN YARDIMCILARI OLDUĞUNU GÖRÜYORUZ. Hatta Müddessir 31. Ayetinde, cehennemin görevlilerinin ancak meleklerden kıldık diyerek, onların bu konuda çok güvenilir olduğunu bizlere bildiriyor. Nisa suresi 136. Ayetinde meleklere imanı, bizlere Allah şart koşuyor. Çok daha önemlisi Nisa 166. Ayetinde Rabbimiz, melekleri indirdiği vahyin şahitleri olduğundan bahsediyor. Hatta Meleklerin çok daha öneminden bahsetmek içinde Hud 31. Ayetinde Allah’ın Resulü, ben melek olduğumu iddia etmiyorum diyerek, onların önemine işaret ediyor. Rad 13. Ayetinde de, Melekler de Allah’ın korkusundan O’nu tespih ederler diyerek, meleklerin asla Rabbimize karşı gelemeyeceğinin bilgisini veriyor. Yine melekleri bizlere tanıtmak için, bakın nasıl bir ayet indirmiş Rabbimiz.

Nahl 49: GÖKLERDEKİLER, YERDEKİ CANLILAR VE MELEKLER BÜYÜKLÜK TASLAMADAN ALLAH’A SECDE EDERLER. (Diyanet meali)

Bu ayetin bir öncesine baktığımızda, dünyada yaratılan canlı bitki örtüsünden bahsederek bakın ne diyor. “Allah’ın yarattığı şeyleri görmüyorlar mı? Onların gölgeleri Allah’a secde ederek ve tevazu ile boyun eğerek sağa ve sola dönmektedir.” Yani yaratılan canlılar nasıl Allah’ı eksiksiz tesbih ediyor ve görevlerini yerine getiriyorsa, Allah’ın katındaki meleklerde aynı onlar gibi hiç itiraz etmeden görevlerini yaptıklarını söylüyor. Demek ki Bakara suresi 34. Ayette Allah’ın emrine uymayan melekler değilmiş. Peki, kimler olabilir şimdide ona bakalım.

Araf 11: ANDOLSUN SİZİ YARATTIK, SONRA SİZE BİÇİM VERDİK VE SONRA DA MELEKLERE, “ÂDEM'E SECDE EDİN” DEDİK. İBLÎS'İN DIŞINDAKİLER SECDE ETTİLER; O SECDE EDENLERDEN OLMADI. (Bayraktar Bayraklı)

Araf 12: ALLAH ŞÖYLE BUYURDU: “SANA EMRETTİĞİM ZAMAN, SENİ SECDE ETMEKTEN ALIKOYAN NEYDİ?” İBLÎS, “BEN ONDAN ÜSTÜNÜM; ÇÜNKÜ BENİ ATEŞTEN, ONU ÇAMURDAN YARATTIN” DEDİ. (Bayraktar Bayraklı)

Bakın Araf suresi 11. Ayette aynı, Bakara suresi 34. Ayette geçtiği gibi geçiyor. Ayette geçen secde kelimesinin anlamı, saygıyla itaat etmek boyun eğmek anlamındadır. Tabi devamında Allah’ın emrine itaat etmeyenin kim olduğunu açıklıyor ve ne diyor? “SANA EMRETTİĞİM ZAMAN, SENİ SECDE ETMEKTEN ALIKOYAN NEYDİ?” isyankâr olan İblis kendisini bu ayette tanıtıyor ve diyor ki; “BEN ONDAN ÜSTÜNÜM; ÇÜNKÜ BENİ ATEŞTEN, ONU ÇAMURDAN YARATTIN” DEDİ.” Sanırım bahse konu ayette geçen isyankârın melek olmadığı, tam tersine meleklerin asla Allah’a itiraz edemeyecek itaat kar kulları olduğu anlaşılıyor. İsterseniz aynı benzer bilgiyi Kehf suresi 50. Ayeti de hatırlayalım ki konumuz daha iyi anlaşılsın.

Kehf 50: HANİ BİZ MELEKLERE, “ÂDEM İÇİN SAYGI İLE EĞİLİN” DEMİŞTİK DE İBLİS’TEN BAŞKA HEPSİ SAYGI İLE EĞİLMİŞLERDİ. İBLİS İSE CİNLERDENDİ DE RABBİNİN EMRİ DIŞINA ÇIKTI. ŞİMDİ SİZ, BENİ BIRAKIP DA İBLİS’İ VE NESLİNİ, KENDİNİZE DOSTLAR MI EDİNİYORSUNUZ? HÂLBUKİ ONLAR SİZİN İÇİN BİRER DÜŞMANDIRLAR. BU, ZALİMLER İÇİN NE KÖTÜ BİR BEDELDİR! (Diyanet meali)

Melekler konusunda Kur’an’dan yine kısa bir gezinti yapalım ki, meleklerin Allah’ın sadık yardımcıları olduğu daha iyi anlaşılsın. Enam suresi 8. Ayetinde şöyle bir bilgi veriliyor. İnsanların kendilerine tebliğci olarak melek gönderilmesini istediklerinde Rabbimiz bakın ne diyor. “EĞER BİZ ÖYLE BİR MELEK İNDİRSEYDİK, ELBETTE İŞ BİTİRİLMİŞ OLUR, ARTIK KENDİLERİNE GÖZ BİLE AÇTIRILMAZDI” Yani kullarıma melek indirmiş olsaydım, onları imtihan ettiğim gerçek ortadan kalkacak, zaten onlar mecburen inanmak zorunda kalacaklardı ve onları bu durumda mühlet tanımadan hemen cezalandırmamız gerekirdi diyerek, MELEKLERİN ALLAH KATINDA ÇOK ÖZEL BİR KONUMDA OLDUĞUNU ANLATIYOR RABBİMİZ. Yine bu konuda çok önemli bir uyarıda bulunuyor Allah.

Bakara 98: KİM ALLAH’A, MELEKLERİNE, ELÇİLERİNE, CEBRAİL’E VE MİKAİL’E DÜŞMAN OLURSA, (BİLSİN Kİ) ALLAH DA KÂFİRLERİN DÜŞMANIDIR.” (Mehmet Okuyan)

Zümer 75: MELEKLERİ DE, RABLERİNİ HAMD İLE TESBİH EDİP YÜCELTEREK ARŞ’IN ETRAFINI KUŞATMIŞ HÂLDE GÖRÜRSÜN. ARTIK KULLARIN ARASINDA ADALETLE HÜKÜM VERİLMİŞ VE “HAMD ÂLEMLERİN RABBİ OLAN ALLAH’A MAHSUSTUR” DENİLMİŞTİR. (Diyanet meali)

Sizce meleklerin arasında da İblis olanlar olsaydı, Rabbimiz böyle ayetler indirir miydi? Kim meleklerime düşman olursa onlar kâfirdir diyor. Zümer 75. Ayetinde meleklerin hiç ayrım yapmadan hepsinin Allah’ı tesbih ettiğini söylüyor. Hicr suresi 28 ve 31. Ayetler arasında yine aynı konuya değiniyor Rabbimiz ve bakın ne diyor. “BEN KUPKURU BİR ÇAMURDAN, ŞEKİLLENMİŞ KARA BALÇIKTAN BİR İNSAN YARATACAĞIM. “ONA ŞEKİL VERDİĞİM VE ONA RUHUMDAN ÜFLEDİĞİM ZAMAN, SİZ HEMEN ONUN İÇİN SECDEYE KAPANIN! MELEKLERİN HEPSİ DE HEMEN SECDE ETTİLER. FAKAT İBLÎS HARİÇ!” Yine bu ayette de Allah’ın emrine boyun eğmeyenler melekler değil, cinlerden olan İblis/şeytan. Enam suresi 112. Ayetinde de özellikle nebilerine düşman olan iki varlıktan bahsederek bakın nasıl bilgi veriyor. “BÖYLECE BİZ, HER NEBİYE İNSAN VE CİN ŞEYTANLARINI DÜŞMAN YAPTIK.” Bakın aralarında iblis olmuş melek yok. Rabbimiz doğru yoldan saptıran, batıl yolcuları olan insanlara da şeytan diyor. Bakara suresi 30. Ayetinde de yine melekler ve Allah arasında bir konuşma geçer.“BEN YERYÜZÜNDE BİR HALİFE GÖREVLENDİRECEĞİM” DEDİĞİ VAKİT MELEKLER, “BİZ SENİ ÖVEREK ANARKEN VE YÜCELTİP DURURKEN, ORADA FESAT ÇIKARACAK, KAN DÖKECEK BİRİNİ Mİ YARATACAKSIN?” DEDİLER.” Bu ayette melekler Allah’a itiraz etmiyorlar, hatta seni yücelten bizleriz diyorlar. Melekler geçmişten kendilerinin şahit olduğu demek ki olaylar var ki, yada tam tersine yaşanan kötülükleri gördükleri için o konuyu Allah’a hatırlatıyorlar. Allah’ta meleklerini bilgilendiriyor ve cevap veriyor. “BEN SİZİN BİLMEDİĞİNİZİ BİLİRİM” Bizlerde bilmediğimiz, Allah’ın açıklamadığı hiçbir konuda yorum yapmamalıyız.

Peki, neden melekler değil de, cinlerden olan İblis olabilir? Aslında bu konuyu bu kadar uzatıp örnek bile vermeye gerek yok. ÇÜNKÜ ALLAH KUR’AN’DA, ASLA MELEKLERİ İMTİHAN ETTİĞİNDEN BAHSETMEZ. Peki, kimler imtihan oluyor? CİNLER VE BİZ İNSANLAR.

“EY CİNLER VE İNSANLAR! SİZDEN OLAN KİMSELER SİZE ELÇİ OLARAK GELMEDİLER Mİ? ONLAR SİZE ÂYETLERİMİ ANLATIYOR VE BUGÜN KARŞINIZA ÇIKAN ŞEYLER KONUSUNDA SİZİ UYARIYORLARDI, DEĞİL Mİ?" DİYECEKLERDİR Kİ “ALEYHİMİZE DE OLSA BİZ BUNA ŞAHİDİZ." DÜNYA YAŞAYIŞI ONLARI PEK ALDATMIŞTI. KENDİ KÂFİRLİKLERİNE BİZZAT KENDİLERİ ŞAHİTLİK ETTİLER.” (Enam 130)

Ben Kur’an’dan bu konuyu böyle anlatım. Bende bir insanım hata yapabilirim düşüncesini, lütfen hiç birimiz unutmayalım. Yazdıklarım benim Kur’an’dan anladıklarımdır ve yalnız beni bağlar. Sizlere düşen elde Kur’an, onu anladığınız dilden dikkatle bir öğrenci misali, Kur’an bütünlüğünde hiçbir etki altında kalmadan okuyup anlamaya çalışmak ve yazdıklarımı Kur'an ışığında değerlendirmek olmalıdır.

Saygılarımla
Haluk GÜMÜŞTABAK

https://kuranadavet1.wordpress.com/

https://twitter.com/KURANA_DAVET

http://www.hakyolkuran.com/

https://www.facebook.com/Kuranadavet1/

https://hakyolkuran1.blogspot.com/