Kur’an'ı nasıl okumalıyız sorusuna, doğru bir cevap bulabilmemiz için, önce Ku’an'ın indiriliş gayesini de doğru anlamamız gerekir. Allah Kur’an'ın indiriliş amacını anlatırken, bizlere yol gösterici bir öğüt, eğriyi doğrudan ayıran FURKAN, karanlıktan aydınlığa çıkartan bir nur ve doğruyu bulmak için uyarıcı bir rehber, Allah'ın bizlere mesajı olduğunu söyler. Önce şuna karar vermeliyiz, biz Kur’an'ı anlamak ve hayatımıza geçirmek için mi okumalıyız, yoksa anlamını bilmesek de okuyalım, Allah sevabını yazar düşüncesiyle mi okumalıyız?
Kur’an'ı nasıl okumamız gerektiğini elbette Rabbimiz açıklar ve Müzzemmil 4. ayetinde Kur’an tertil üzere, yani ı YAVAŞ YAVAŞ okunmasını ister bizlerden. Bunun nedeni de ayetlerin üzerinde düşünmek ve anlatılmak isteneni idrak edebilmek, anlamak içindir. Aynı uyarıyı İsra 106. ayetinde de yaparak, ayetleri SİNDİRE SİNDİRE okunması gerektiğini bildirir. Yine Kur’an ayetleri üzerinde, mutlaka düşünülmesi uyarısını yapar. Çünkü Kur’an bizlere tebliğdir, uyarıdır, mesaj dır. BU UYARILARIN, MESAJIN MAHİYETİNİ, ÖZÜNÜ ANCAK DÜŞÜNEREK, ANLADIĞIMIZ DİLDEN OKUDUĞUMUZDA ANLAYABİLİRİZ. Eğer anladığımız dilden okumuyorsak, Kur'an'ı bizler tebliğ almamışız demektir.
Bu bilgiler ışığında düşündüğümüzde, Kur’an nasıl bir kitaptır? Çünkü Allah, Yasin 69. ayetinde Resulünden bahsederek, BİZ ONA ŞİİR ÖĞRETMEDİK, apaçık bir öğüt indirdik diyor. Acaba neden şiir indirmedik diyor olabilir, bunu hiç düşündünüz mü? Çünkü şiirde zengin semboller, ritimli sözler vardır. Seslerin uyumuyla, ortaya duygu ve nefse hitap eden bir anlatım biçimi ortaya çıkar. Şiir bir olayı ya da düşünceyi, normalin dışında, sıradan olmayan bir şekilde ifade etme sanatıdır. Bu yöntemle insanları, gerçeklerden bir an uzaklaştırabilirsiniz. Ama Rabbimiz özellikle bunu vurguluyor ve diyor ki, SİZE ŞİİR İNDİRMEDİK. Peki, nasıl bir tebliğ, uyarı gönderdi? Baktığımızda Kur’an'ın NESİR, YANİ DÜZ YAZI olduğunu görüyoruz. Nesrin en küçük birimi, yani cümlesi tek başına bir anlam ifade eder. Bakın burası çok önemli. Kur’an'da nesir yazıdır ve tek bir cümlesi bile, tek başına bir hüküm ve anlamı vardır ve sözleri süslenmediği için açık ve nettir özellikle akla hitap eder. Bu tür yazılarla bilgi verilir ve istenen konu, bu yolla daha açık anlatılır. Bir başka deyişle, tüm okullarda ilim tahsil edilen kitaplarda nesir, yani düz yazıdır. BU TÜR YAZILAR, DÜŞÜNMEYE MÜSAİT BİLGİLER VERİR.
Bugün Kur’an'ı bizler, nasıl okuyoruz konusuna gelince. Kur’an'ın bizlere öğüt vereceğine, yol göstereceğine ve düşünerek ufkumuzu açacağına inanıyorsak, Kur’an'ı kesinlikle anladığımız dilden okumamız gerekir. Eğer bunu yapmıyorsak, gerçek amacına göre Kur’an'ı okumuyoruz ve ondan faydalanamıyoruz demektir. Günümüzde bizler, anlamını bilmesen de oku, Allah sevap yazar mantığına inandırıldığımız için, Kur’an'ın rehberliğinden de elbette faydalanamıyoruz. ASLINDA BİZLERİN GENEL ÇOĞUNLUĞU KUR'AN'I OKUMUYOR SESLENDİRİYORUZ. Okuma kelimesinin anlamı, yazılı bir metnin içeriğini, iletmek istediği şeyleri öğrenmek anlamındadır. Anlamını bilmeden, bir makama göre okuyorsak, bizler okuduğumuz metnin ne anlattığını anlamıyorsak, aslında bizler Kur'an'ı okumuyor, seslendiriyoruz demektir. Bu açığımızı, yanlışımızı görenler, bizleri Allah ile aldatmanın kolay yolunu bulmuşlar ve Kur’an'ı anlayarak okumamamız içinde, her şeyi yapmışlar ve yapıyorlar. KUR'AN RAMAZAN AYINDA İNDİRİLMEYE BAŞLANDI, ONUN İÇİN ÖZELLİKLE BU AYDA BİZLER, KULAKTAN DUYMA ÖĞRETİLERİ UNUTUP, LÜTFEN KUR'AN'I TARAFSIZ ANLAYARAK VE ÜZERİNDE DÜŞÜNEREK OKUYALIM.
Kur’an'ı anlamadığımız dilden okurken, kulağa hoş gelecek okuma yöntemlerini geliştirerek, toplumu anlamadan Kur’an'ı okumaya teşvik etmişlerdir. KIRAAT VE TECVİDLİ OKUMA adı altında, Kur’an ayetlerini kulağa hoş gelecek bir makamla okunması sağlanmış ve böylece kulaklara ve duyguya hitap edilmiştir. Hâlbuki Allah biz Elçimize şiir indirmedik derken, ayetlerin salt açık anlamlarının, düşünerek anlaşılmasını istediği anlatılmıştı. KUR’AN'IN OKUMA USULÜNÜ DE KUR’AN AÇIKLANMIŞTIR VE TERTİL İLE YANİ YAVAŞ YAVAŞ, TANE TANE, DÜŞÜNEREK OKUNMASI İSTENMİŞTİR. (Müzzemil 4. ayet) Bunun nedeni de üzerinde düşünerek, ayetlerin anlaşılmasını sağlamak adınadır.
Tecvid konusu ise Kur’an'a göre riskli ve tehlikelidir. Çünkü Tecvid bir şeyi güzel yapma ve süslemek demektir. Tıpkı Allah'ın sizlere şiir indirmedik dediği gibi. KUR’AN'IN AYETLERİNİN, SÜSLENMEYE İHTİYACI YOKTUR. Çünkü ayetlerin manası, Arapça kelimelerde değil, anlamındadır. Süsleme-güzelleştirme, dikkat çekmeyen normal şeyler için yapılır. Ne yazık ki bu yöntem özellikle kullanılarak, anlamını bilmeden okumaya teşvik edilmiştir. Böylece kulağa ve nefsimize hitap etmesi sağlanmış, hatta bu konuda yarışmalar düzenlenmiştir. Müslümanlar bundan okadar etkilenmiştir ki, Kur'an Arapça okunurken, ne anlattığını bilmedikleri halde, duygulanıp ağladıklarını görürsünüz. HÂLBUKİ KUR’AN ANLAŞILMASI, ÜZERİNDE DÜŞÜNÜLMESİ, HAYATA GEÇİRİLMESİ GEREKEN, ALLAH'IN BİZLERE BİR TEBLİĞİDİR, UYARISIDIR.
Hepimiz bazı yabancı şarkıları severek dinleriz, hem de anlamını hiç bilmeden. Belki de sözlerin anlamını bilsek, hiç dinlemeye biliriz. Ama makam ve melodi sevdiğimiz ritimle birleşince, çok hoşumuza gider. Allah'ın ayetleri kulağımıza hoş gelen bir nida, bir makam eşliğinde sunulduğunda, bizlere gereken faydayı sağlayacağını söyleyemeyiz. Onun içindir ki Allah anlayarak, bilerek ve düşünerek iman edin ki, sizleri Allah ile aldatan çıkmasın diye uyarır bizleri. Bazı kişiler, anlamını bilmeden dinlediğimiz yabancı parçaları nasıl dinliyorsak, Kur'an'ı da anlamını bilmeden dinleyebiliriz diyerek yanlışi hak, doğru gibi gösterme çabasında olabiliyorlar. Allah'ın nuru Kur'an ile lütfen mantıksız örnekleri karşılaştırmayalım, KENDİMİZİ KANDIRIRIZ. Unutmayalım bizlerin imtihanı Kur'an'dan. Okulda okurken, sizlere bilmediğiniz bir dilde bir kitap verseler, sizi bu kitaptan imtihan edeceğiz deseler ne dersiniz? Sanırım gülüp geçersiniz. Ama her ne dense iş Kur'an'a gelince bu tepkiyi göstermiyoruz. Bakın Allah Kur’an'ı ne için gönderdiğini söylüyor. "HÂLÂ KUR’AN’I DÜŞÜNÜP, ANLAMAYA ÇALIŞMIYORLAR MI?" (Nisa 82)
Size sorsam ve desem ki, Kur’an'ı anlamadığınız bir dilden tecvitli okuduğunuzda, yukarıdaki ayetin hükmünü yerine getirebilir misiniz? Elbette hayır. Çünkü anlamını bilmeden okursanız, asla ayetler üzerinde düşünemezsiniz. TEBLİĞİ, MESAJI ALAMAZSINIZ. Belki duygularınıza hitap edebilir bu okuma şekli. İstediğiniz kadar kelimeleri makamla, sözcüklerle süsleyiniz, Kur’an'ın indiriliş ve bizlerin Kur’an'ı okuma gayesine, amacına uygun düşmez böyle okumak. BU TÜR KUR’AN OKUMA ŞEKLİ, ALLAH'IN RESULÜNÜN DEVRİNDE OLMAYIP, ÇOK DAHA SONRALARI ORTAYA ÇIKMIŞTIR, ONU DA HATIRLATMAK İSTERİM. Şunu da düşünmenizi rica ediyorum sizlerden. Kur’an'ı Arapçasından okurken, tecvitli okumayı önerenler, acaba Türkçesinden okunduğunda, bunu neden önermemişlerdir? Bunu yapmaya kalktığınızda sözlerin, anlamlarının nasıl farklılaştığını ve hoş bir görünüm olmadığını göreceksiniz. İsterseniz deneyiniz.
Değerli din kardeşlerim, Kur’an'ın muhatabı, bizzat her Müslüman'ın kendisidir. Elbette Kur’an tüm insanlığa indirilmiştir. Ama herkes kendisinden sorumlu olduğu için, muhatap bizzat kendimiz olduğunu, anlayarak-düşünerek okuduğumuzda anlıyoruz. Lütfen unutmayalım, İSLAM DİNİNDE, RUHBAN SINIFI OLMADIĞINI ALLAH SÖYLÜYOR. Bu durumda çok daha net anlaşılıyor ki, her Müslüman Kur'an'ı bizat kendisine indirilmiş düşüncesinden hareket ederek, önce kendi çabasıyla anlamaya çalışmalıdır. Çaba, gayret bizden yardım Allah'tan. Daha sonra elbette her kaynaktan, yada kişiden istifade edebiliriz. İLK ÖNCE KUR'AN'A MÜRACAAT ETMEMİZ, KONUN ÖZÜNÜ ANLAMAMIZ, DAHA SONRA ALACAĞIMIZ BİLGİLER İÇİNDEN, YANLIŞ OLANLARI AYIRMAMIZA YARDIMCI OLACAKTIR.
Kur’an, Allah'ın bizleri sorumlu tutacağına hükmettiği uyarı ve tebliğidir. Onu anlayarak ve düşünerek okumayan, inancını ve imanını birilerine emanet eder. ÖYLE OLUNCADA, HİÇ BİR ZAMAN DOĞRU YOLDA GİTTİĞİNDEN, YANİ İMANINDAN EMİN OLAMAZ. EMİN OLMAK İSTİYORSAK, ALLAH'IN İPİNE SARILMALIYIZ. Hesabın görüleceği O çetin gün, imanlarını birilerine teslim edenlerin, üzücü bir sürprizle karşılaşma ihtimali yüksektir. Gelin emin olmadığımız bilgilere değil, Allah'ın sorumlu tutacağına hükmettiği, Kur’an'ın ipine sarılalım ve onu bizzat anlayarak, düşünerek okuyalım. Bu yolu izleyene Allah, yardım edeceğini ve gönül gözünü açacağını bildiriyor. Böylece Allah'ın tebliğini ilk elden alalım ki, imanımızdan emin olabilelim. Dilerim cümlemiz emanetimizi teslim etmeden, hakka batıl karıştırmayan, Allah'ın ipi Kur'an'a sarılan ve onun sınırlarını aşmayan, ALLAH'IN AZINLIK HALİS KULLARINDAN OLURUZ.
Saygılarımla
Haluk GÜMÜŞTABAK.